TRUNG Y VỚI BỆNH PHONG THẤP
Tư liệu tham khảo:
Y học Trung Quốc nhận thức nguyên nhân của bệnh thấp khớp như thế nào?
Y học cổ truyền Trung Quốc nhấn mạnh các yếu tố bên trong cơ thể con người là nguyên nhân gây ra bệnh tật, tức là họ tin rằng “Tà chi sở tấu kỳ khí tất hư” (邪之所凑，其气必虚) Khi bệnh xuất hiện là chính khí (lực đề kháng.” bệnh) đă hư yếu. Tương tự, nguyên nhân gây ra bệnh thấp khớp chủ yếu là do nguyên nhân bên trong. Như “Nội Kinh” nói: “Phong vũ hàn nhiệt, bất đắc hư, tà bất năng độc thương nhân dă.” (风雨寒热，不得虚，邪不能独伤人也.)Gió, mưa, lạnh và nóng không gây ra hư yếu, và bệnh tà không thể đơn độc hại người (trừ khi chính sức khoẻ hư yếu) Trong{Tế Sinh Phương} c̣n chỉ rơ hơn: “Giai nhân thể hư, tấu lư không sơ, thụ phong hàn thấp khí, nhi thành tí dă” (皆因体虚，腠理空疏，受风寒湿气而成痹也.) Tất cả là do thể chất yếu đuối, thớ thịt không chặt chẽ, cảm thụ phong hàn, thấp khí mà thành chứng tí (tê liệt) tức là do cơ thể con người yếu đuối, khí huyết không đầy đủ, hoặc làm việc quá sức, lỗ chân lông trên da lỏng lẻo, doanh vệ (nuôi dưỡng và bảo vệ cơ thể không kiên cố, bệnh tà bên ngoài thừa cơ thân thể hư yếu xâm nhập kinh lạc, cơ bắp, xương khớp, khiến khí huyết ngưng trệ, nghẹt tắc không thông, “Bất thông tắc thống” (不通则痛) không thông nên đau xuất hiện xương khớp bị đau, hoạt động không thuận lợi. Các nguyên nhân bên ngoài có liên quan với điều kiện khí hậu, hoàn cảnh sinh hoạt, chủ yếu là sự xâm phạm của tà khí phong, hàn, thấp. {Nội Kinh} viết: “Phong, hàn, thấp tam khí tạp chí, hợp nhi vi tí dă.” (风、寒、湿三气杂至，合而为痹也) Ba khí phong hàn thấp cùng đến, hợp lại làm thành chứng tí (tê liệt), điều này cho thấy khí hậu biến hoá khó lường, lạnh nóng đan xen, sinh hoạt ở nơi ẩm ướt, lạnh lẽo hoặc dầm mưa lội nước cảm thụ phong hàn thấp khí, chúng thừa cơ hội lực đề kháng của cơ thể suy yếu mà xâm nhập vào kinh lạc, lưu lại trong xương khớp, gây trở ngại cho khí huyết mà thành hội chứng tí (tê liệt). Tuy nhiên, do thể chất mỗi người khác nhau và mức độ bệnh ở mỗi người cũng khác nhau, V́ thế {Nội Kinh} lại nói: “Kỳ phong khí thắng giả, vi hành tí; Hàn khí thắng giả, vi thống tí; Thấp khí thắng giả, vị trứ tí.” (其风气胜者，为行痹；寒气胜者，为痛痹；湿气胜者，为着痹.)
Hành tí là một loại bệnh chứng lâm sàng có đặc điểm là di chuyển trên nhiều khớp; Thống tí là bệnh chứng lâm sàng có các đặc điểm như đau khá kịch liệt, gặp nóng đau giảm, gặp lạnh đau tăng lên. Trứ tí là bệnh chứng lâm sàng có các đặc điểm như đau ê ẩm nặng nề, đau cố định. Nếu phong hàn thấp tí kéo dài không khỏi, bệnh tà uất lâu ngày hoá nhiệt, hoặc do cảm thụ phong nhiệt, hoặc tố chất cơ thể thuộc dương thịnh hoặc âm hư hữu nhiệt, sau khi cảm thụ ngoại tà dễ hoá hoả khiến khớp xương sưng, đỏ, nóng đau, h́nh thành chứng nhiệt tí. {Nội Kinh} lại viết: “Bệnh cửu nhi bất khứ giả, nội xá vu kỳ hợp dă” (病久而不去者，内舍于其合也。) là có ư nói ngoại tà đ́nh trệ trong cơ thể, nhật tích nguyệt luỹ (ngày tháng tích luỹ), bệnh từ kinh lạc xâm nhập tạng phủ, có thể sản sinh chứng tạng phủ tí tương ứng. Với các chứng trạng trạng thường gặp của chứng tâm tí như hồi hộp, thở ngắn và đau lồng ngực...
Khi điều trị bệnh phong thấp nên tiến hành kết hợp đông tây y như thế nào?
Làm thế nào để kết hợp y học cổ truyền Trung Quốc và Tây y khi điều trị bệnh phong thấp?
Trong quá tŕnh điều trị bệnh phong thấp, việc áp dụng y học cổ truyền có thể kết hợp với việc áp dụng tây y trị liệu, tương tự, việc áp dụng tây y điều trị cũng có thể kết hợp với việc áp dụng y học cổ truyền trị liệu. Bằng cách này, y học cổ truyền Trung Quốc và y học phương Tây có thể phát huy tối đa điểm mạnh, tránh điểm yếu và đạt được kết quả khả quan. Ví dụ, đối với những bệnh nhân phong thấp nhiệt cấp tính, do t́nh trạng nghiêm trọng, có thể điều trị chống viêm và chống thấp khớp bằng penicillin và hormone tiêm tĩnh mạch trong khi dùng thuốc đông y để thanh nhiệt và lợi thấp, khứ phong thông lạc. Thực hành lâm sàng đă chứng minh rằng nhiều bệnh thấp khớp được điều trị bằng sự kết hợp giữa y học cổ truyền Trung Quốc và Tây y, hiệu quả được cải thiện rất nhiều so với việc áp dụng đơn độc y học cổ truyền Trung Quốc hoặc Tây y, việc điều trị kết hợp đông tây y các bệnh phong thấp có tiền cảnh tương lai rộng lớn.
Ưu điểm của việc kết hợp y học cổ truyền Trung Quốc và y học phương Tây để điều trị bệnh phong thấp là ǵ?
Ưu điểm của việc kết hợp y học cổ truyền Trung Quốc và Tây y trong điều trị bệnh phong thấp th́ nhiều đến mức không thể mô tả đầy đủ, ở đây chúng tôi chỉ có thể liệt kê một số.
(1) Sự kết hợp đă làm thay đổi phương pháp nghiên cứu của Tây y vốn chỉ tập trung vào phân tích và coi trọng cục bộ, bắt đầu kết hợp giữa cục bộ và tổng thể, kết hợp trạng thái tĩnh và trạng thái động, kết hợp phân tích và tổng hợp, để nghiên cứu cơ thể con người và mối liên hệ hỗ tương của các cơ quan hoặc các bệnh lư khác nhau và quá tŕnh thay đổi, phát triển, đồng thời dần bộc lộ tính quy luật vốn có của quá tŕnh sống và bệnh tật của con người. Lupus ban đỏ hệ thống là một bệnh tự miễn có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan đơn lẻ hoặc đồng thời ảnh hưởng đến nhiều cơ quan. Tây y cho rằng cơ chế bệnh sinh của nó có liên quan đến nội tiết tố, môi trường, nhiễm trùng, khả năng miễn dịch và di truyền, đặc điểm chính là tế bào B tăng cường chức năng và chức năng của tế bào T suy yếu. Trong y học cổ truyền Trung Quốc có hai lập luận, một quan điểm cho rằng do bẩm sinh không đầy đủ, tinh của tạng thận hư yếu, âm dương mất cân bằng, âm hư và dương kháng là nguyên nhân và là bệnh cơ chủ yếu, quan điểm c̣n lại cho rằng đó là do doanh vệ của cơ thể (doanh vệ= nuôi dưỡng bên trong và bảo vệ bên ngoài) không điều hoà, khí huyết không được cân bằng, dẫn đến khí trệ huyết ứ mà phát bệnh. Điều trị bằng y học cổ truyền Trung Quốc và Tây y có lợi cho việc nâng cao hiệu quả, rút ngắn quá tŕnh điều trị và giảm thiểu tác dụng phụ. Nói chung, trong giai đoạn phát tác cấp tính, glucocorticoid và thuốc ức chế miễn dịch liều cao được sử dụng để điều trị xung kích (mạnh mẽ), bổ sung bằng thuốc thanh nhiệt, giải độc và thanh doanh lương huyết. V́ căn bệnh này cần sử dụng lâu dài glucocorticoid nên các loại thuốc bổ âm được dùng để làm giảm tác động tiêu cực của hội chứng Cushing và trục thần kinh-nội tiết-miễn dịch (trên google). Dùng thuốc bổ tỳ, bổ thận để giảm các triệu chứng ức chế tủy xương, tổn thương tuyến sinh dục và khó chịu ở đường tiêu hóa do thuốc ức chế miễn dịch gây ra. V́ bệnh đă kéo dài nhiều năm nên biểu hiện lâm sàng chủ yếu là khí huyết ứ trệ, việc điều trị chủ yếu dựa vào lư khí và sơ tiết gan, hoạt huyết hoá ứ là chính. Khi bệnh thuyên giảm, sẽ tăng cường Ích khí dưỡng âm để cải thiện t́nh trạng miễn dịch của bệnh nhân, có lợi cho việc giảm hormone một cách suôn sẻ, cuối cùng là đại bổ tỳ thận để củng cố tác dụng chữa bệnh.
(2) Tích hợp chặt chẽ với khoa học và công nghệ hiện đại, bù đắp những khuyết điểm của y học cổ truyền Trung Quốc, mở ra những lĩnh vực mới của y học hiện đại, giải quyết một loạt vấn đề lớn trong chẩn đoán, điều trị và pḥng bệnh. Đưa công nghệ y tế hướng tới mục tiêu tự động hóa, tốc độ cao, chính xác, hiệu quả, đơn giản và không xâm lấn. Ngay từ thế kỷ thứ năm trước Công nguyên, y học Trung Quốc đă chia bệnh viêm khớp hoặc đau khớp thành ba loại chính: Hành tí, thống tí và trứ tí. Nhưng cho đến nay, nếu chỉ dựa vào lư thuyết y học cổ truyền Trung Quốc người ta không thể phân biệt được bệnh viêm khớp dạng thấp với bệnh gút, cũng như không thể phân biệt giữa viêm khớp dạng thấp và viêm cột sống dính khớp. Hoa Đà tuy có y thuật xuất sắc nhưng lại chỉ dùng đơn giản một dao nhọn để mổ đầu Tào Tháo, với hiện tại xem ra việc Tào Tháo giết Hoa Đà cũng không phải là không có đạo lư.
(3) Có tính toàn diện cao trên cơ sở tính phân hóa cao độ, thể hiện xu hướng có tính hệ thống. Một mặt, chúng tôi tiến hành phân tích và nghiên cứu chi tiết về các cá thể, cơ quan, mô, tế bào, tế bào phụ, phân tử và thậm chí cả cấp độ lượng tử ở cấp độ vi mô, đồng thời sử dụng chúng để giải thích các chức năng tổng thể và hoạt động sống cũng như bản chất của bệnh; Mặt khác, chúng ta mở rộng đến cấp độ vĩ mô từ cơ thể phát triển về mọi mặt, sản sinh nhiều ngành mới như y học vũ trụ, y học môi trường, xă hội học y tế, tâm lư học y tế, đạo đức y học, dược lư học thời gian ... Sự kết hợp hữu cơ giữa y học Trung Quốc và phương Tây dần dần bộc lộ mối quan hệ biện chứng giữa các cấp độ khác nhau của cơ thể con người. Ví dụ, trong bệnh viêm khớp dạng thấp, các quần thể tế bào miễn dịch và cấu trúc phân tử loại II của các kháng nguyên tương hợp mô học ở người đă được nghiên cứu từ góc độ vi mô. Ở góc độ vĩ mô, các nhà nghiên cứu nhận thấy một số nhóm dân tộc có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn, người nghèo, tŕnh độ học vấn thấp có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn. Người ta nhận thấy những rối loạn tâm lư, rối loạn đời sống t́nh dục của bệnh nhân viêm khớp dạng thấp. Và nó đ̣i hỏi việc điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp phải được thực hiện ở nhiều khía cạnh và góc độ. Khi điều trị cho bệnh nhân, ngoài nhân viên y tế, nhân viên xă hội, nhà tâm lư học, bác sĩ phục hồi chức năng, gia đ́nh, xă hội và các ngành khác đều có nghĩa vụ và trách nhiệm, phản ánh đầy đủ những đặc điểm có tính toàn diện của con người.
(4) Tăng cường phương tiện và nội dung chẩn đoán và điều trị bệnh: Không chỉ bao gồm các phương pháp điều trị khác nhau của y học cổ truyền Trung Quốc và phương Tây, mà c̣n bao gồm nhiều phương pháp điều trị không thông thường như dinh dưỡng hợp lư, vật lư trị liệu, kiểm soát căng thẳng, tâm lư trị liệu, thích ứng xă hội và các liệu pháp dưỡng sinh khác nhau.
(5) Thúc đẩy sự phát triển của y đức: Hệ thống điều trị tổng hợp y học cổ truyền Trung Quốc và Tây y chú trọng hơn đến quyền lợi y tế của bệnh nhân, tôn trọng nhu cầu y tế của bệnh nhân và tôn trọng mong muốn tận hưởng cuộc sống và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân, và đối xử với bệnh nhân như những sinh vật xă hội và con người nói chung chứ không phải là những “Sinh bệnh đích cơ khí” (生病的机器) cỗ máy bệnh tật. Ví dụ, bệnh nhân mắc bệnh lupus ban đỏ hệ thống trước đây được khuyên không nên sinh con, thậm chí không nên kết hôn, lời khuyên này quả thực đi ngược lại bản chất con người, Y học hệ thống sử dụng nhiều biện pháp khác nhau để bảo vệ quyền kết hôn và sinh con của bệnh nhân. Nhiều bệnh nhân mắc bệnh thấp khớp có mức độ đau và khuyết tật khớp, cơ khác nhau, gây ra những trở ngại khác nhau đối với đời sống t́nh dục. Y học hệ thống chú ư thích đáng để cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân, tăng niềm vui sống và hài ḥa mối quan hệ giữa chồng và vợ.
Ly Trường Xuân dịch
|
Trang Chính